Spis treści:
- Jeżówka elektryczna (Acmella oleracea)
- Uprawa jeżówki elektrycznej
- Jakie właściwości ma jeżówka elektryczna?
Jeżówka elektryczna (Acmella oleracea)
Acmella oleracea, zwana również jeżówką elektryczną czy znieczulecznikiem, jest mało znaną rośliną z grupy gatunków astrowatych. Wywodzi się z tropikalnych regionów Afryki i Ameryki Południowej — dobrze znana jest w Brazylii, gdzie jest lokalnym przysmakiem i surowcem powszechnie stosowanym w ziołolecznictwie. Jest całoroczną byliną o stożkowatych, żółtych, bezwonnych, główkowatych kwiatach, które na szczycie mają charakterystyczną plamkę, przywodzącą na myśl „rybie oko”. Jeżówka elektryczna dorasta do 60 cm; ma krótki, ale rozbudowany system korzeniowy. Jej pokrój jest wzniesiony. Długie, pokładające się łodygi mają lekko brązową barwę. Ciemnozielone liście przybierają sercowaty kształt, są widocznie unerwione. Acmella oleracea jest rośliną wieloletnią, ale polskie warunki klimatyczne pozwalają jedynie na jednoroczną uprawę tej rośliny. Uprawiana w domowym zaciszu będzie kwitła kilkukrotnie.
Uprawa jeżówki elektrycznej
Jeżówka elektryczna nie wymaga wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Wystarczy tylko pamiętać o regularnym podlewaniu i zraszaniu liści, gdyż ma duże zapotrzebowanie na wodę. Z jej uprawą poradzi sobie każdy, nawet początkujący ogrodnik. W reguły rośliny te są mrozoodporne, dlatego nie wymagają okrywania na zimę. Poniżej podpowiadamy, jak uprawiać i pielęgnować jeżówkę elektryczną, aby stała się wyjątkową ozdobą ogrodu.
- Stanowisko
Jeżówka elektryczna najlepiej rośnie w pełnym słońcu, ale jej stanowisko powinno być osłonięte od wiatru. Wyśrubowane wymagania nie przekreślają jednak szansy na uprawianie jej w ogrodzie. Jeżówka utrzyma się również na stanowisku, gdzie pełne słońce operuje jedynie w godzinach południowych, będzie wówczas wymagała nieco mniej podlewania. Znieczulecznik uprawiać można również w pojemnikach, w domu. Nie należy jednak stawiać rośliny na silnie nasłonecznionych parapetach czy balkonach, znajdujących się na południowej stronie.
Kwiaty jeżówki elektrycznej mają charakterystyczną plamę, która przypomina rybie oko. Fot.123RF.com
- Podłoże
Acmella oleracea preferuje ziemię wilgotną, żyzną, najlepiej o lekko kwaśnym odczynie. Poradzi sobie również na glebach gliniastych, jeśli przygotujemy dla niej drenaż, zapewniający utrzymanie wilgoci na właściwym poziomie. W przypadku domowej uprawy w zupełności wystarczy jej zwykła ziemia do kwiatów doniczkowych częściowo rozmieszana wermikulitem lub żwirem. Również trzeba pamiętać o przygotowaniu drenażu.
- Podlewanie i nawożenie
Jeżówkę trzymaną w doniczce podlewamy często i regularnie, gdyż nie jest ona odporna na suszę. Codziennie należy kontrolować stan wilgotności ziemi – jej wierzch zawsze powinien być lekko wilgotny. Latem konieczne może być nawet codzienne nawadnianie oraz zraszanie. Zimą z kolei tego zaprzestajemy – nawadniamy roślinę raz na kilka dni, kiedy ziemia z wierzchu lekko przeschnie. Wodę, która po nawodnieniu obcieknie na podstawkę, wylewamy.
Jeżówka elektryczna wymaga częstego nawożenia. Do okazów posadzonych w ogrodzie stosujemy nawóz pełnoskładnikowy, w pełnej dawce, raz na dwa tygodnie. Częstotliwość nawożenia zwiększamy w przypadku gleb o słabszych parametrach. Uprawianą w pojemnikach nawozimy co drugie podlewanie połową zalecanej dawki. Kiedy roślina wypuszcza pąki kwiatowe, nawóz pełnoskładnikowy zamieniamy na nawóz dla roślin kwitnących.
- Przycinanie
Aby przedłużyć kwitnienie roślin, warto pamiętać o przycinaniu przekwitłych kwiatostanów. Należy też przyciąć ich łodygi (tuż przy samej ziemi) przed nadejściem mrozów.
Przeczytaj również: Apteka w ogrodzie: Rośliny dla cukrzyków. Posadź w ogrodzie, wprowadź do diety i zbijaj wysoki cukier
- Rozmnażanie
Akmellę można rozmnażać na kilka sposobów: przez wysiew nasion lub podział kęp. Idealną porą do wysiewu nasion jest wiosna (marzec do końca kwietnia). Aby ułatwić kiełkowanie, można je moczyć w wodzie przez całą noc. Nasiona można wysiewać bezpośrednio do gruntu lub do doniczek. Innym sposobem na rozmnożenie posiadanych roślin jest podział kęp. Najlepiej to zrobić jesienią lub wczesną wiosną.
- Choroby i szkodniki
Główny problem w uprawie jeżówki elektrycznej stanowią ślimaki, które żerują na jej liściach. Oprócz tego często pada ofiarą mączniaka. Chorobe tę łatwo rozpoznać po białym nalocie na roślinie.
Wyciąg z jeżówki elektrycznej jest ceniony w kosmetyce. Fot.CanvaPro
Jakie właściwości ma jeżówka elektryczna?
Liście jeżówki elektrycznej są jadalne – w kuchni Ameryki Południowej stosowana jest jako przyprawa do sałat i sosów. Ma lekko ostry, pieprzny posmak. Wzmaga produkcję śliny i powoduje lekkie, krótkotrwałe odrętwienie w jamie ustnej.
Roślina od dawna jest znana tamtejszej medycynie ludowej – wykorzystywana była głównie jako środek o działaniu miejscowo znieczulającym, szczególnie często stosowano w przypadku bólów zębów o różnym podłożu. W wyciągu pozyskiwanym z liści i kwiatów jeżówki zawarty jest spilantol, który wykazuje się mocnym działaniem przeciwbólowym, a także taniny, olejki eteryczne i flawonoidy.
Jeżówka ma właściwości antyseptyczne i antybakteryjne; hamuje również rozwój drożdżaków Candida albicans (wywołują grzybicę). Jej spożywanie — w postaci rozcieńczonych wywarów czy nalewek — wpływa na poprawę apetytu i przeciwdziała nadmiernej suchości w ustach. Poza tym pobudza i wzmacnia ona układ odpornościowy. Odwar wykorzystywać można jako płukankę łagodzącą zapalenia dziąseł, ból gardła oraz środek do obmywania i oczyszczania ran. Rozgniecione ziele nałożone na owrzodzenia i zranienia sprzyja ich szybszemu gojeniu.
Wyciąg ze znieczulecznika ma zbawienny wpływ na skórę. Wykazuje on właściwości przeciwzmarszczkowe i ujędrniające. Stymuluje komórki skóry do produkcji kolagenu i elastyny, a także działa rozluźniająco na mięśnie mimiczne, dzięki czemu zmarszczki stają się wygładzone. Działanie acmelli jest porównywane z działaniem toksyny botulinowej, czyli botoksu.
Artykuł zaktualizowany. Pierwszy raz ukazał się 19.03.2019 roku.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również: Apteka w ogrodzie: Żywokost lekarski. Uprawa i zastosowanie polskiego żeń-szenia