Spis treści:
- Co to jest tykwa pospolita?
- Jakie wymagania ma tykwa?
- Jak i kiedy siać i sadzić tykwę?
- Pielęgnacja tykwy
- Jakie zastosowania ma owoc tykwy?
- Choroby i szkodniki tykwy
Co to jest tykwa pospolita?
Tykwa pospolita (Lagenaria siceraria) to jednoroczna roślina pnąca z rodziny dyniowatych. Można więc domyślić się, że ma trochę wspólnego z dynią, ale pochodzi z tropików, więc jest rzadko spotykana w uprawie w europejskim klimacie. Jej macierzystym kontynentem jest Afryka. Dzięki owocom unoszącym się na wodzie i nietracącym przy tym zdolności do kiełkowania dotarła między innymi do obu Ameryk, Azji i Nowej Gwinei.
Tykwa dorasta do kilku metrów długości. Pnącze wypuszcza duże, klapowate liście. Latem pojawiają się białe kwiaty, które mają nawet 10 cm średnicy. Otwierają się po południu, około godziny 16:00 i wydzielają wtedy przyjemny zapach przypominający aromat owocu melona. Mimo że roślina jest jednopienna, kwiaty nie zawsze przekształcają się w owoce. Oznacza to, że plon może być mniejszy niż można by się spodziewać. Stary owoc tykwy ma zdrewniałą skorupę o charakterystycznym kształcie. U szczytu jest podłużny i rurkowaty, a u dołu okrągły. Wyglądem przypomina więc pękatą butelkę. W młodych owocach znajduje się jadalny miąższ, który w smaku przypomina nieco słodszą wersję cukinii.
Wygląd owoców różni się w zależności od odmiany. Z ciekawszych z nich można wymienić:
- ‘Sicilan Snake’ o długich, poskręcanych owocach;
- ‘Birdhouse’, której owoce przypominają klepsydrę;
- ‘Kobrę’, o owocach zwężających się na górze, która jest najpopularniejszą odmianą;
- ‘Marenkę’ z owocami o maczugowatym kształcie.
Kwiaty tykwy, z których rozwijają się później owoce są duże i pachnące. Fot. 123RF.com
Jakie wymagania ma tykwa?
Uprawa tykwy jest możliwa w Polsce. Należy zacząć od tego, że tak jak większość warzyw preferuje miejsca słoneczne, ciepłe oraz osłonięte od wiatru. Jako że to roślina tropikalna, można się domyślić, że nie toleruje ona przymrozków. Można więc pomyśleć o posadzeniu jej w szklarni.
Gleba dla tykwy powinna być żyzna, próchnicza i przepuszczalna. Dobrze jest przygotować ziemię pod jej uprawę, nawożąc ją kompostem w poprzedzającym sezonie. Odczyn pH odpowiedni dla tykwy to lekko kwaśny bądź obojętny.
Przeczytaj również: Modne, smaczne i bardzo zdrowe. Jak wyhodować bataty w swoim ogrodzie?
Jak i kiedy siać i sadzić tykwę?
Hodowlę zacznij od siania do rozsadnika i sadzenia bądź siania wprost do gruntu nasion tykwy. Uprawa powiedzie się, jeśli tylko zadbasz o kilka szczegółów.
- W dołku umieść dwa, a nie jedno nasionko, co zwiększy szansę na wykiełkowanie.
- Do gruntu można siać od połowy maja do początku lipca. Do szklarni za to już wczesną wiosną, kiedy temperatura w niej przestanie spadać poniżej zera w nocy.
- Jeśli siejesz do rozsadnika, warto zrobić to do doniczek biodegradowalnych, ponieważ tykwa ma delikatne korzenie i można je łatwo uszkodzić przy przesadzaniu.
- Na koniec sadzenia, warto podłoże wyściółkować, co zapobiegnie utracie przez nie wilgoci i utrudni wyrastanie chwastom.
- Kiedy rośliny trochę podrosną, potrzebna im będzie podpora. Mogą to być siatka, kratownica lub drabinka.
Tykwa wymaga słonecznego stanowiska i żyznej gleby. Fot. 123RF.com
Pielęgnacja tykwy
Najważniejsze jest pamiętanie o podlewaniu, ponieważ roślina nie znosi przesuszenia gruntu. Nie należy też z tym przesadzać, ponieważ w przeciwnym razie mogą przegnić korzenie. W czasie letnich upałów, jeśli tykwa jest w szklarni, podlewać ją należy nawet trzy razy dziennie. Roślinie uprawianej na otwartym terenie wystarczy nawadnianie dwa razy w ciągu doby.
Nawożenie tykwy polega przede wszystkim na wcześniejszym dobrym przygotowaniu podłoża, czyli uzupełnieniu go o nawozy organiczne, takie jak obornik czy kompost. Dodatkowo warto używać wieloskładnikowych nawozów mineralnych, które stosuje się tak, jak podano na opakowaniu.
Jakie zastosowania ma owoc tykwy?
Do celów kulinarnych zbiera się młode, niezdrewniałe jeszcze owoce tykwy. Można je przyrządzać i robić z nich z przetwory, na podobnej zasadzie jak w przypadku cukinii. Są niskokaloryczne i przyjemne w smaku.
Zdrewniały owoc tykwy ma bardzo ciekawe zastosowania. Ciekawostką jest, że niektóre plemiona Papuasów z Nowej Gwinei wykonują z niego tak zwaną Kotekę. Pod tą nazwą kryję się ozdobna osłonka na męskie genitalia, którą mężczyźni noszą na sznurkach. Z kolei Indianie z Ameryki Południowej wyrabiają z tykwy naczynia do picia i parzenia Yerba Mate. Jeszcze inne grupy etniczne, tym razem pochodzące z Afryki, tworzą z owoców tykwy instrumenty muzyczne.
W Polskich warunkach zdrewniałe owoce tykwy można traktować jak ozdobę ogrodu i domu. Zarówno w czasie wzrostu, jak i po zebraniu nadadzą posesji lub wnętrzu nutę egzotyki.
Choroby i szkodniki tykwy
Tykwę pospolitą atakują wszystkie choroby i szkodniki dotykające odmiany roślin z rodziny dyniowatych. Jest ich niestety dość sporo, dlatego poniżej wyróżniono tylko najczęściej pojawiające się choroby i szkodniki.
- Mozaika ogórka, choroba wirusowa, która objawia się powstawaniem na liściach i owocach żółtawych lub zielonkawych plam. Choroba ta jest przenoszona przez mszyce, dlatego, aby jej uniknąć, należy zabezpieczać warzywa prewencyjnymi opryskami przeciwko tym owadom.
- Parch dyniowatych, który objawia się powstawaniem ciemnych, brzydkich plam na owocach. Przeciwko niej stosuje się opryski fungicydowe.
- Plamistość zgorzelowa, objawiająca się powstawaniem żółtych, lekko wgłębionych plam. Skuteczne są przeciwko niej fungicydy.
- Mączniak właściwy, czyli grzyb, którego występowanie objawia się powstawaniem na liściach białawego nalotu przypominającego mąkę. Przeciwko niemu również używa się fungicydów
- Przędziorek chmielowiec, niewielki owad, którego występowanie można odkryć na spodniej stronie liści. Przędzie on słabo widoczną nić i wysysa z liści soki. Aby się go pozbyć, należy użyć preparatu przeciwko roztoczom.
- Śmietka kiełkówna jest muchówką podobną do muchy domowej. Niszczy kiełkujące nasiona. Aby zapobiec jej pojawieniu się, należy nasiona zaprawić na sucho specjalnym preparatem.
Tykwa to bardzo interesująca roślina o licznych zastosowaniach. Nie można też odmówić uroku ani jej kwiatom, ani też owocom. Z pewnością wkrótce zyska w Polsce na popularności i stanie się ozdobą niejednego ogrodu.
Przeczytaj również: Durian to najbardziej niebezpieczny smakołyk świata. Jak smakuje ten zakazany owoc?
Najbardziej śmierdzący owoc świata - durian ma zaskakujące właściwości odżywcze. Fot.123RF.com