Z tego artykułu dowiesz się:
Cis – krzew i drzewo w jednym
Cisy, łac. Taxus, to długowieczne rośliny iglaste, które pojawiły się na Ziemi ok. 400 milionów lat temu. W naturze występują głównie w Europie, a także w Północno-Wschodniej Azji i Północno-Zachodniej Afryce oraz Ameryce Północnej.
W Polsce "na dziko" rośnie tylko jeden gatunek – cis pospolity. Dawniej był on bardzo chętnie wycinany ze względu na jego wspaniałe – twarde, ale elastyczne – czerwonobrunatne drewno, idealne do tworzenia łuków i mebli. W przeciwieństwie do surowca pozyskiwanego z innych iglaków drewno cisowe jest pozbawione żywicy, dzięki czemu jest bardzo gładkie i przyjemne w dotyku. Na szczęście od 1423 roku, za sprawą króla Władysława Jagiełły, jest objęty ochroną. Zakaz wycinki obowiązuje do dziś.
Cisy w ogrodzie mogą być uprawiane jako krzewy i drzewa. Świetnie znoszą cięcie, są zimozielone, bardzo wolno rosną, a do tego pięknie się zagęszczają, więc od wieków ogrodnicy chętnie tworzą z nich roślinne, efektowne rzeźby, które zdobią ogród przez cały rok. Ale nieprzycinane również świetnie sobie radzą.
Cisy są znane z długowieczności i z tego, że osiągają imponujące rozmiary. W sprzyjających warunkach dorastają do 26 m wysokości – aby osiągnęły takie rozmiary, potrzebują bardzo dużo czasu. W ciągu roku dorosłe osobniki rosną zaledwie o kilkanaście cm. Dobrym przykładem jest najstarszy egzemplarz w Polsce – Cis henrykowski, który ma ok. 1 300 lat i osiągnął tylko 10,5 m wysokości. Dlatego iglaki te są często polecane do małych ogrodów.
Cisy polecane są do małych ogrodów Fot. 123RF/PICSEL
Cis – odmiany uprawiane w Polsce
Cis jest dość specyficznym rodzajem iglaka. Na świecie istnieje zaledwie osiem jego gatunków. Są one bardzo do siebie podobne, a przez niedoświadczonych ogrodników – często mylone. W tej grupie znajduje się wspomniany już, popularny w Polsce, cis pospolity. W sprzedaży można spotkać aż 70 jego odmian. Wśród nich warte uwagi są:
- cisy kolumnowe, np. "David" – tworzą proste, kolumnowe słupy, które gęsto porastają wzniesionymi i sztywnymi pędami pokrytymi płaskimi igłami. Młode egzemplarze mają jasnozielony kolor z seledynowym paskiem na środku, przez co iglak wygląda, jakby był pozłacany. Z czasem stają się ciemnozielone, a żółty kolor pojawia się tylko na końcach igieł. Cisy kolumnowe dorastają do 2 m wysokości, ale są długowieczne i odporne na mróz, więc doskonale sprawdzają się w niewielkich ogrodach w całej Polsce,
- cisy krzaczaste "Summergold" – wytwarzają wzniesione, sztywne pędy, pokryte płaskimi i miękkimi w dotyku igłami, które mają ciemnozielony kolor i żółtą obwódkę. To dość niskie cisy. Krzewy rosną na wysokość 1 m, ale za to tworzą efektowną, szeroką, spłaszczoną i gęstą koronę, która jest wspaniałą ogrodową ozdobą! Jednak cisy krzaczaste są mniej odporne na zimno w porównaniu do innych odmian cisu pospolitego, dlatego przed nadejściem mrozów należy je odpowiednio zabezpieczyć. Za to świetnie rosną na nasłonecznionych stanowiskach,
- cisy okrywowe "Repandens" – są to niskie krzewy, które tworzą pokładające się, ułożone horyzontalnie pędy. Mogą one osiągnąć nawet 3 m szerokości, dzięki czemu pozwalają stworzyć wspaniały zielony "dywan" lub szpaler w ogrodzie. Tworzą błyszczące, ciemnozielone igły, które subtelnie wyginają się ku górze. To świetne tło dla innych roślin ogrodowych!
Szukasz gęstej, łatwej do formowania odmiany cisu? Kule, stożki i inne figury oraz żywopłot z łatwością wykonasz z gatunku pośredniego. Jest to roślina, która powstała przez skrzyżowanie cisu pospolitego z japońskim. Osiąga niewielkie rozmiary, więc dobrze sprawdza się w każdym ogrodzie.
Cisowi pośredniemu bardzo służy regularne obcinanie. Dzięki usunięciu chorych pędów można zapobiec np. rozwojowi grzybów, które powodują brązowienie igieł i obumieranie rośliny. Dlatego warto przeprowadzać ten zabieg cyklicznie, najlepiej wiosną. Na tle innych odmian cis pośredni wyróżniają ciemno- lub jasnozielone, miękkie igły. W rezultacie żywopłot z cisu tworzy piękną klamrę kompozycji ogrodowej i sprawia, że całość wygląda schludnie i stylowo.
Ważne jest to, że tak jak cis pospolity, cis pośredni jest odporny na mróz i nie potrzebuje dodatkowej ochrony zimą. Dlatego dobrze sprawdza się nawet na wschodnich terenach Polski.
Przeczytaj: Ozdobią i taras i ogród! Kiedy sadzić iglaki?
Cis w ogrodzie – uprawa
Chcesz stworzyć elegancki ogród na wzór francuskich parków? A może szukasz zastępstwa dla bukszpanu wieczniezielonego, który obecnie pada ofiarą ćmy bukszpanowej w całej Europie? Cis sprawdzi się doskonale. Jednak zanim posadzisz go w swoim ogrodzie, musisz zapewnić mu odpowiednie warunki do rozwoju. Krzew najlepiej rośnie:
- na słonecznym lub nieco zacienionym stanowisku – toleruje dużą ilość światła, więc można go posadzić wzdłuż ogrodzenia i ciągów komunikacyjnych,
- na glebie wapiennej o zasadowym lub obojętnym pH, o umiarkowanej wilgotności – taka ziemia jest często spotykana w przestrzeniach publicznych, dlatego cis odnajduje się tam doskonale. Jednocześnie roślinie nie służy stanowisko, na którym panuje wysoki poziom wód gruntowych lub jest zbyt sucho,
- samodzielnie lub sadzony w rozstawie ok. 35-50 cm – odpowiednia odległość między sadzonkami jest bardzo ważna. Dzięki temu rośliny nie zaczną zagłuszać siebie nawzajem i nie trzeba będzie czekać zbyt długo na upragnione efekty,
- regularnie nawożony od kwietnia do sierpnia – młode okazy należy nawieźć pierwszy raz po ok. 8-10 tygodniach od posadzenia i dokarmiać co 3-5 tygodni. Z kolei starsze, 2-3-letnie egzemplarze, potrzebują nawozu tylko 2-3 razy w okresie wegetacyjnym.
Nie należy zapominać o regularnym przycinaniu cisów. Jest niezbędne, aby te rośliny mogły dobrze wyglądać i być zdrowe.
Przycinanie cisów to zabieg, który należy wykonywać regularnie Fot. 123RF/PICSEL
Cięcie cisa pospolitego – termin i sposób
Cięcie pędów cisa pospolitego należy przeprowadzać dwa razy do roku:
- wczesną wiosną, zanim roślina zacznie wypuszczać młode pędy,
- najpóźniej w sierpniu, aby nowe odrosty zdążyły zdrewnieć przed zimą.
Zabieg należy przeprowadzać czystym i przede wszystkim ostrym narzędziem. Jeśli wcześniej obcinałeś chore pędy, koniecznie umyj i zdezynfekuj ostrze przed cięciem następnych. Inaczej w prosty sposób zainfekujesz całą roślinę.
Cisa warto obcinać w ciepły, pochmurny, ale bezdeszczowy dzień. Dzięki temu mocne słońce nie poparzy "ran", a deszcz nie spowoduje gnicia. Pamiętaj, że młode okazy nie potrzebują radykalnych zabiegów. Wystarczy usunąć chore i zniszczone pędy oraz skrócić pędy mniej więcej w połowie zeszłorocznego przyrostu nad zdrowym, silnym pąkiem. W ten sposób cis bardzo łatwo i szybko się zagęści. Natomiast, jeśli tniesz uformowane już rośliny, bez wahania pozbywaj się całych zeszłorocznych pędów.
Obcinanie krzewu w taki sposób ma wiele zalet:
- pobudza pędy do wzrostu i produkcji igieł, dzięki czemu roślina zagęszcza się i tworzy wspaniałą, elegancką dekorację ogrodu,
- pozwala kontrolować rozrost rośliny,
- zapobiega łamaniu się starych pędów i zniszczeniu pokroju,
- odmładza cisa, co podnosi jego atrakcyjność,
- zapewnia równomierny dostęp do światła wszystkim pędom,
- pozwala „przewietrzyć” krzew, a tym samym zapobiec rozwojowi grzybów.
Przed wykonaniem jakichkolwiek zabiegów pielęgnacyjnych dotyczących cisa należy założyć rękawice ochronne. Wszystkie części rośliny, oprócz jej owoców, są trujące. Szczególnie niebezpieczne jest spożycie nasion, które w nadmiernej ilości mogą doprowadzić do śmierci. Dlatego, jeśli masz dzieci lub zwierzęta, wybierz do ogrodu odmiany męskie tej rośliny – nie zawiązują owoców.
Cis pospolity to dumna, wspaniała roślina, która sprawi, że twój ogród nabierze eleganckiego, a nawet wytwornego charakteru.
„Polacy za granicą”: Wszystkie uroki jednego z największych ogrodów botanicznych na świecie na INTERIA.TV.