Spis treści:
- Co to jest świdośliwa?
- Gdzie sadzić świdośliwę?
- Najlepsze odmiany świdośliwy
- Uprawa świdośliwy – to musisz wiedzieć
- Jakie właściwości ma świdośliwa?
Co to jest świdośliwa?
Świdośliwę, znaną też jako drzewko rodzynkowe lub gołębią jagodę, można coraz częściej spotkać w przydomowych ogrodach, miejskich parkach, wśród osiedlowej zieleni, gdzie nierzadko przełamuje monotonną kolorystykę, dodając przestrzeni zewnętrznej życia. Latem biała jak śnieg, choć istnieją też kolorowo ukwiecone odmiany, jesienią okrywa się liściastą pierzynką w miłych dla oka odcieniach czerwieni, pomarańczy i brązów.
Naturalnie świdośliwa występuje na terenie Kanady i w wybranych rejonach Ameryki Północnej. W Europie podobnie jak w innych częściach świata nie jest często spotykana, choć jej popularność stale rośnie. Nietrudno się domyślić, dlaczego – to właśnie intensywne kwitnienie, wysoka mrozoodporność, bezproblemowa pielęgnacja i obfite owocowanie sprawiają, że świdośliwa (Amelanchier) z rodziny różowatych zaskarbiła sobie szczere uznanie ogrodników-amatorów i profesjonalnych sadowników.
Co to jest świdośliwa? Klasycznie prowadzona świdośliwa to niewielkie drzewko, które w ogrodach i na działkach uprawnych odgrywa rolę niezwykle dekoracyjną. Szczególnie wtedy, gdy nadchodzi wiosna i okoliczne drzewa zaczynają niepewnie wypuszczać pierwsze listki, ona dosłownie tonie w miododajnych, śnieżnobiałych kwiatach. Zdarzają się też odmiany, w których płatki nie są białe, ale różowe, a nawet czerwonawe, co tylko dodaje roślinie uroku. Gładka, szara kora świdośliwy z wiekiem zaczyna pękać, a jej niejednorodna struktura srebrzy się wówczas w słońcu.
Najmniej wyjątkowo prezentują się owoce tego krzewu, ponieważ bardzo przypominają one czarną porzeczkę, borówkę amerykańską i aronię, choć biologicznie zbliżone są... do jabłek. Jednak ich smak zapewnia wspaniałe wrażenia – owoce są aromatyczne, soczyste, słodkie i pełne. Za przydomową uprawą świdośliwy przemawia zatem nie tylko atrakcyjne, wiosenne kwitnienie, gdy to z plątaniny gołych pędów roślina przemienia się w białą chmurę delikatnych płatków, lecz także plony. Czarne owoce w typie jagody, pojawiające się zwykle po 3-4 latach od zasadzenia, są przysłowiową wisienką na torcie, tak zdrową, że aż żal ich nie wykorzystywać.
Przeczytaj również: Przypominają borówkę, ale są bardziej słodkie i soczyste. Co zrobić, żeby świdośliwa Lamarcka miała dużo owoców?
Gdzie sadzić świdośliwę?
Kupując sadzonkę niewiele większą od młodziutkiej porzeczki czy borówki, musimy pamiętać, że świdośliwa potrafi zmienić się z czasem w naprawdę pokaźne drzewko. Dojrzałe krzewy wybranych gatunków i odmian, prowadzone ku górze, osiągają niekiedy do nawet 8 metrów wysokości, a intensywnie ulistniona korona o dużej rozpiętości, potrafi mieć nie mniejszą szerokość. To oznacza, że jeśli planujemy dać krzewom pewną swobodę wzrostu, powinniśmy zachować odpowiednią odległość pomiędzy nimi a innymi nasadzeniami w ogrodzie.
Świdośliwa to roślina długowieczna, którą można łatwo formować, dlatego nie musimy rezygnować z niej, planując aranżację małego ogródka. Doskonale się w nim sprawdzi, o ile tylko będzie regularnie i umiejętnie przycinana. Warto też od razu wybrać mniejszą odmianę – jest ich tyle, że to nie będzie problemem. Niewątpliwą zaletą świdośliwy w przydomowej uprawie jest fakt, że to krzew samopylny. Dlatego już jedna roślina zapewni nam obfite owocowanie. Kiedy najlepiej sadzić świdośliwę? Wszystko zależy od rodzaju sadzonki:
- krzew z odkrytym korzeniem powinien trafić do ziemi w terminie od końca września mniej więcej do połowy października, czyli wczesną jesienią;
- krzew z doniczki powinien trafić do gleby wiosną, ale każdy okaz należy wcześniej zahartować, wystawiając na zewnątrz w pojemniku.
Gdzie sadzić świdośliwę w ogrodzie? Większość odmian ma niewielkie wymagania glebowe i charakteryzuje się wysoką tolerancją na zmienne, niekorzystne warunki klimatyczne. Możemy je sadzić w glebach żyznych, jak i takich, w których z trudem przyjmują się inne rośliny owocujące. Co więcej, drzewka te prawie wcale nie chorują, a co za tym idzie, nie trzeba poświęcać wiele czasu na dodatkową ochronę oraz profilaktyczne opryski wiosną czy jesienią. Jeżeli nie mamy doświadczenia w uprawie krzewów owocowych, najlepiej zacząć właśnie od świdośliwy.
Najlepsze odmiany świdośliwy
Spośród wielu gatunków świdośliwy, za najbardziej interesujące w uprawie amatorskiej uznawane są świdośliwa olcholistna oraz kanadyjska. W starszych ogrodach często możemy spotkać się z jeszcze jednym gatunkiem – świdośliwą drzewiastą odmiany 'Robin Hill' (Amelanchier arborea). Jednak powszechnie dostępne w większych szkółkach ogrodniczych, wciąż nie są tak popularne jak np. borówka amerykańska, choć, sądząc po rosnącym zainteresowaniu owocami świdośliwy, to tylko kwestia czasu.
Kwitnienie świdośliwy to czas, gdy ogród tonie w białych kwiatach. Chwilę później pojawiają się smakowite owoce. Fot. 123rf.com
Wszystkie dostępne gatunki do uprawy w Polsce efektownie kwitną wczesną wiosną i owocują po kilku latach od posadzenia, jednak różnią się od siebie pokrojem, wydajnością plonów oraz tym, jak dobrze odnajdą się w mikroklimacie danego regionu. Okazuje się, że warto poznać dokładniej wymagania wybranej przez siebie odmiany, jeśli zależy nam na tym, aby gałązki dosłownie uginały się pod ciężarem czarnych niby-jagód.
Do najbardziej popularnych i najlepszych odmian świdośliwy należą:
- 'Smoky',
- 'Northline',
- 'Martin',
- 'Altaglow',
- 'Moonlake',
- 'Elizabeth',
- 'Parkhill',
- 'Honeywood',
- 'Thiessen',
- 'Pembina',
- 'Ballerina',
- 'Bluemoon',
- 'Robin Hill'.
Odmiana 'Ballerina' ma duże kwiaty, a jesienią wybarwia się szczególnie intensywnie. Z kolei świdośliwa 'Smoky' oraz odmiana 'Northline' słyną z tego, że niezmiennie obficie owocują nawet kilkadziesiąt lat.
Uprawa świdośliwy – to musisz wiedzieć
Zasady uprawy i pielęgnacji świdośliwy powinniśmy postrzegać raczej w kategorii pewnych sugestii, a nie wymagań, ponieważ krzew ten jest naprawdę tolerancyjny i potrafi przyjąć się oraz rozrosnąć w trudnych warunkach glebowych i klimatycznych. Mimo to warto uwzględnić rady doświadczonych ogrodników, aby uprawa świdośliwy dała nam ogrom satysfakcji i równie wiele pełnych koszy smakowitych owoców.
- Miejsce pod uprawę
Wybrane miejsce pod uprawę warto wcześniej odpowiednio przygotować – powinniśmy skontrolować odczyn gleby i w razie konieczności pracę zacząć od odkwaszenia gleby dolomitem ogrodniczym albo węglanem wapnia.
- Rozstaw
W przypadku sadzenia większej liczby sadzonek należy pilnować odstępu 3-4 metrów pomiędzy rzędami oraz 1,5 metra między okazami w rzędzie.
- Gleba
Większość odmian nie ma szczególnych wymagań glebowych zarówno związanych z pH, jak i strukturą podłoża. Świdośliwy równie dobrze rosną w ziemi o odczynie lekko kwaśnej, jak i lekko zasadowej, ubogiej lub zasobnej w składniki odżywcze. Krzew nie radzi sobie w podłożu przesuszonym ani tym bardziej przelanym, dlatego należy pilnować optymalnego nawodnienia zwłaszcza w ciągu pierwszych trzech lat od posadzenia.
- Nawożenie
Jeżeli w ogrodzie ziemia jest naprawdę wyjałowiona, częściowo piaszczysta warto dostarczyć jej pakiet niezbędnych składników odżywczych w formie nawozu organicznego np. domowego kompostu. Krzew to, czego potrzebuje, pobierze samodzielnie z podłoża.
- Stanowisko
Może być słoneczne, o rozproszonym świetle, ale równie dobrze krzew zniesie stanowisko cieniste. Różnicę zauważymy po owocach – te dojrzewające w słońcu są po prostu słodsze.
- Sadzenie
Świdośliwę należy umieścić w wykopanym wcześniej dole. Misa powinna mieć głębokość większą, niż wynika z obrysu bryły korzeniowej, aby zapewnić jej miejsce na swobodny rozrost. Po posadzeniu krzew należy dość obficie podlać.
- Rozmnażanie
Możliwe jest przez sadzonki zielne, sadzonki półzdrewniałe i okłady oraz odrosty korzeniowe. Proces rozmnażania sadzonek świdośliwy należy rozpocząć już w czerwcu.
- Przycinanie
Przycinanie zapewni roślinie najlepsze owocowanie. Pierwszy zabieg musimy wykonać już w pierwszym roku uprawy krzewu, mniej więcej w połowie sierpnia. Dzięki temu zadbamy o szybszy wzrost w następnym sezonie wegetacyjnym. Pamiętajmy, że świdośliwa potrzebuje również cięć prześwietlających, ale dopiero po 5. roku uprawy. Najlepiej wykonać je na przedwiośniu, usuwając wszystkie zniszczone, przemarznięte i stare, słabiej owocujące pędy.
Jakie właściwości ma świdośliwa?
Wśród wszystkich krzewów owocowych, świdośliwa należy do grupy najbardziej atrakcyjnych okazów w okresie kwitnienia. Jej dekoracyjne, filigranowe kwiatki zebrane na niemalże wszystkich pędach ożywiają ogród, gdy tylko zrobi się nieco cieplej. Już sam fakt, że tak bujnie kwitnie wtedy, gdy inne rośliny dopiero wybudzają się z uśpienia, zachęca do jej zasadzenia. Jakie właściwości ma świdośliwa oprócz walorów dekoracyjnych?
Owoce świdośliwy przypominają trochę borówki, a trochę aronie. Są słodkie i bardzo zdrowe, dlatego uwielbiają je... ptaki. Fot. 123rf.com
Uprawa świdośliwy to przede wszystkim sposób na pokaźne, owocowe zbiory. Smaczne i wyjątkowo zdrowe owoce mają więcej wartości odżywczych od borówek. Zawierają w sobie: wapń, żelazo, magnez, potas, a także witaminę C oraz witaminę B2. Co więcej, owocom tej rośliny przypisuje się szerokie działanie przeciwzapalne, a niektóre jej składniki odpowiadają np. za obniżanie poziomu glukozy we krwi. Niektóre odmiany świdośliwy jak Nelson są szczególnie bogate w polifenole i antocyjany.
Owoce można jeść prosto z krzaka, a także suszyć, mrozić czy poddawać obróbce cieplnej – nadają się na rozmaite przetwory, soki i syropy. Stanowią wartościowe pożywienie nie tylko dla ludzi, lecz także dla różnych gatunków ptaków. O ile nie musimy specjalnie martwić się inwazjami małych szkodników czy ewentualnymi infekcjami, typowymi dla innych krzewów owocowych, o ile świdośliwę trzeba zabezpieczać przed atakami z powietrza. Wśród chętnych do ucztowania na jej pędach znajdziemy między innymi sroki, szpaki, kwiczoły i rudziki. Jeżeli jednak nie planujemy zbiorów owoców na własny użytek, warto posadzić ten krzew... jako karmnik. Dzięki niemu napatrzymy się na naprawdę piękne okazy ptaków.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Krzew jest nowością w ogrodzie. Świdośliwa drzewiasta robi prawdziwą furorę - wymagania i uprawa
Nietypowe drzewka owocowe do przydomowego sadu. Takich okazów nie spotkasz w co drugim ogrodzie