Spis treści:
- Jak rozpoznać, że mamy do czynienia ze śmietką cebulanką?
- Co sprzyja atakowi śmietki cebulanki?
- Ekologiczne sposoby na śmietkę cebulankę
- Chemiczne zwalczanie śmietki cebulanki
Cebula to cenne warzywo przyprawowe, którego ostry smak i aromat jest niezbędnym składnikiem w każdej kuchni. Uprawiana jest niemal na całym świecie. Choć wydawałoby się, że uprawa cebuli nie należy do najtrudniejszych, to wcale nie musi przebiegać tak gładko, jak byśmy chcieli. Chłodne i wilgotne sezony to prosta droga do białej zgnilizny, której zwalczenie jest w zasadzie niemożliwe. Spustoszenie mogą także wywołać:
- mączniak rzekomy,
- grzyby z rodzaju Botrytis,
- niszczyk zjadliwy,
- wciornastek tytoniowiec,
- śmietka cebulanka.
Jak rozpoznać, że mamy do czynienia ze śmietką cebulanką?
Odróżnienie żerowania śmietki cebulanki (Delia antiqua) od innych szkodników oraz chorób nie jest trudne. Otóż rośliny łatwo dają się wyciągnąć z ziemi, a na liściach pojawiają się żółtoszarawe przebarwienia. Co więcej, często da się na nich zauważyć małe, 8-milimetrowe i kremowo-żółte larwy. To właśnie one powodują największe straty w uprawach. Nie jest to błahy problem, bowiem w ciągu jednego okresu wzrostowego mogą pojawić się aż 2 pokolenia tej szkodliwej muchówki.
Larwy śmietki cebulanki wylęgają się z jaj, które dorosłe muchówki składają u podstawy rośliny (pod grudkami ziemi). Pierwsze pokolenie pojawia się zwykle w okolicy maja i czerwca, natomiast drugie – w połowie lipca. Przez cały ten czas larwy powodują spore uszkodzenia podziemnych części roślin. Najbardziej poszkodowane są młodziutkie rośliny z siewu, które mają dopiero od 2 do 6 liści. Ich korzenie się nie wykształcają, a cebulki gniją, przez co żółkną i zamierają. Biorąc pod uwagę fakt, że jedna larwa może zniszczyć kilka roślin, straty mogą być naprawdę spore. W lipcu larwy drugiego pokolenia wgryzają się przez piętkę do wnętrza cebuli i drążą w niej korytarze. W efekcie cebula gnije lub zapada na inne choroby, np. grzybowe. Co dalej dzieje się z larwami? Pierwsze pokolenie larw śmietki cebulanki bez problemu znajduje sobie ciepły kącik w ziemi, w strefie korzeniowej, na głębokości 10 cm. Zimują tam w postaci tzw. bobówki, czyli poczwarki wolnej. Początkiem marca z ziemi wylatują jako dorosłe muchówki.
A co z dorosłymi osobnikami śmietki cebulanki? Czy one także są niebezpieczne dla upraw? Na szczęście latające osobniki same w sobie nie powodują szkód, ponieważ żyją raptem miesiąc i żywią się nektarem kwiatów. Ich jedyną winą jest składanie niemal setki jaj.
Przeczytaj również: Koreańska metoda uprawy ogórków. Zdrowe i duże zbiory gwarantowane
Co sprzyja atakowi śmietki cebulanki?
- Brak zmianowania, które powoduje nagromadzenie się w glebie niechcianych patogenów i pasożytów.
- Nawożenie organiczne to spora pokusa dla osób, które cenią sobie naturalność. Nie jest to jednak dobry wybór dla cebuli. Dlaczego? Nawozy organiczne opóźniają jej dojrzewanie, a ponadto mogą doprowadzić do ataku śmietki cebulanki (wabiąc je zapachem rozkładającej się materii organicznej). Z tego też względu cebulę uprawia się nie wcześniej niż rok po nawożeniu obornikiem.
- Odmiana cebuli oraz sposób uprawy. Najczęściej atakowane są cebule z siewki i pikówki, a także cebula dymka czy szalotka. Ponadto śmietka cebulanka lubi żerować na czosnku oraz porze.
- Sąsiedztwo chwastów oraz kwiatów kwitnących, których nektar stanowią łakomy kąsek dla dorosłych osobników śmietki cebulanki.
Należy zwrócić uwagę na obecność chwastów przy cebuli. Fot 123RF.com
Przeczytaj również: Dlaczego czosnek ma małe główki? Uprawa i pielęgnacja czosnku latem
Ekologiczne sposoby na śmietkę cebulankę
Śmietka cebulanka to sprytna muchówka, która potrafi pokonać nawet 600 m w poszukiwaniu doskonałego miejsca do złożenia jaj. Pomimo dokładanych starań, nie zawsze uda się zapobiec jej obecności. Dlatego też, należy systematycznie doglądać uprawę i sprawdzać, czy przy szyjce korzeniowej rośliny nie pojawiły się jaja lub larwy. Pomocne mogą okazać się żółte tablice lepowe. Czy można sobie z nimi poradzić bez użycia chemii? Jak najbardziej.
- Płodozmian
Cebula powinna być uprawiana na tej samej grządce jedynie raz w ciągu 4-5 lat. Zmianowanie jest dla niej korzystne: ogranicza rozwój larw w ziemi, a tym samym zapobiega pojawianiu się szkodników w kolejnych latach.
- Uprawa cebuli z innymi roślinami
W celu redukcji ryzyka pojawienia się śmietki cebulanki, dobrze jest pomiędzy kolejnymi rzędami cebuli uprawiać marchew, koper lub pietruszkę. Ich zapach to skuteczny odstraszacz na te szkodniki.
- Przyśpieszenie terminu siewu
Wcześniejszy wysiew pozwala uniknąć pojawienia się szkodnika zarówno w pierwszym, jak i drugim pokoleniu. Jak to możliwe? Umożliwia on wzmocnienie roślin i wejście w fazę wzrostu w momencie pojawienia się śmietki cebulanki. Rośliny znajdujące się w fazie wzrostu są mniej atrakcyjne dla muchówek i przez to rzadziej atakowane. Dodatkowo można je osłonić agrowłókniną, która zabezpieczy rośliny nie tylko przed przymrozkami, ale także przed muchówkami składającymi jaja.
- Ściółkowanie
Czarna folia w międzyrzędziach cebuli? Czemu nie. Pod folią będą gromadzić się drapieżne owady, które polują na larwy i jaja szkodników, niemogących wydostać się na zewnątrz.
- Odchwaszczanie i unikanie sąsiedztwa niektórych roślin
Jakakolwiek zastosowana profilaktyka nie zda się kompletnie na nic, jeśli będą w pobliżu znajdować się chwasty. Trzeba je koniecznie trzeba usuwać! Dobrze jest także unikać siewu cebuli w pobliżu koniczyny, lucerny bądź rzepaku. Ich kwiaty i znajdujący się w nich nektar wabią śmietkę cebulankę.
- Wyciąg z wrotyczu pospolitego oraz napar z bylicy piołunu
Naturalne środki ochrony roślin do stosowania w formie oprysków można wykonać samodzielnie z wrotyczu pospolitego oraz bylicy piołunu. Ich zapach działa odstraszająco na śmietkę cebulankę i skutecznie zniechęca ją do siadania w okolicy uprawianej cebuli. Aby naturalne preparaty były skuteczne, opryski należy wykonywać co tydzień. Jak je przyrządzić?
Napar z bylicy piołun: 300 g świeżego ziela (lub 30 g suszu) zalać 10 l wody i gotować przez 30 minut.
Wyciąg z wrotyczu pospolitego: 300 g świeżego ziela (lub 30 g suszu) zalać 10 l zimnej wody i odstawić na 24 godziny. Następnie rozcieńczyć w stosunku 1:2. Użyć od razu po przygotowaniu.
- Żółte tablice lepowe i żółte naczynia
Żółte tablice lepowe to sposób nie tylko na monitorowanie upraw, ale także metoda służąca ograniczaniu ilości muchówek, które mogłyby złożyć jaja u podstawy roślin. Podobnie jak żółte tablice lepowe działają żółte naczynia wypełnione wodą z dodatkiem płynu do mycia naczyń.
- Głębokie przekopanie ziemi po ostatnich zbiorach
Głęboka orka pomaga eliminować bobówki, które wyrzucone na powierzchnię ziemi giną lub są zjadane przez ptaki.
Przeczytaj również: Najgroźniejsze choroby cebuli i ich zwalczanie. Dlaczego cebula ma czerwone plamy?
Chemiczne zwalczanie śmietki cebulanki
Gdy wszystkie ekologiczne sposoby zawiodą w walce ze szkodnikiem, nie pozostaje nic innego, jak sięgnąć po środki chemiczne. Ich wykaz można znaleźć na stronie Ministerstwa Rolnictwa.
Trzeba pamiętać, że ich skuteczność będzie zależała m.in. od odpowiednio wybranego terminu na oprysk. Wykorzystanie ich zbyt wcześnie oraz zbyt późno może nie przynieść oczekiwanego efektu. W dodatku istotne jest naprzemienne stosowanie tych środków.
Przeczytaj również: Niezawodna odżywka do pomidorów. Hamuje suchą zgniliznę wierzchołkową i podwaja plony