Spis treści:
- Szczepienie drzew owocowych
- Najlepszy termin szczepienia drzew owocowych
- Metody szczepienia drzew
- Jak pobrać zrazy?
Szczepienie drzew owocowych
Szczepienie drzew owocowych to metoda polegająca na połączeniu dwóch roślin: podkładki, która stanowi podstawę wzrostu, oraz zrazu, czyli fragmentu odmiany szlachetnej, od której oczekuje się określonych cech. Dzięki temu zabiegowi można nie tylko rozmnażać drzewa owocowe, ale także poprawiać ich odporność na choroby, mrozy i warunki glebowe. Szczepienie daje również możliwość zmiany cech już rosnących drzew. Jest to szczególnie przydatne, gdy dana odmiana nie owocuje zgodnie z oczekiwaniami lub nie sprawdza się w danym klimacie. Właściwie dobrana podkładka może regulować tempo wzrostu drzewa, a nawet wpłynąć na wcześniejsze wejście w fazę owocowania.
Zabieg ten stosuje się nie tylko w sadownictwie komercyjnym, ale również w przydomowych ogrodach, gdzie pozwala na uzyskanie mniej popularnych, trudniejszych do nabycia w szkółkach odmian, takich jak jabłoń 'Kosztela', grusza 'Bera Hardy' czy morela 'Early Orange'. Szczepienie okazuje się niezastąpione, gdy inne metody rozmnażania – np. ukorzenianie sadzonek – nie przynoszą efektów lub są zbyt czasochłonne. Szczególną zaletą tej techniki jest możliwość łączenia kilku odmian na jednym drzewie, co pozwala na uzyskanie różnorodnych owoców nawet w niewielkim ogrodzie.
Aby szczepienie zakończyło się powodzeniem, kluczowe jest użycie zdrowych i dobrze dobranych materiałów. Zarówno podkładka, jak i zraz powinny być wolne od chorób i szkodników, a ich średnice zbliżone, co zwiększa szanse na skuteczne zrośnięcie się tkanek. Cięcie należy wykonywać ostrym, czystym nożem, aby uniknąć zmiażdżenia komórek i zapewnić jak największą powierzchnię styku. Po połączeniu obu elementów miejsce szczepienia trzeba starannie zabezpieczyć – najczęściej owija się je rafią lub specjalną taśmą i pokrywa maścią ogrodniczą, co ogranicza ryzyko infekcji i przyspiesza proces zrastania się roślin.
Szczepienie drzew to niezawodna metoda na ich rozmnażanie oraz możliwość łączenia kilku odmian na jednym drzewie. Fot. Andrii Tsynhariuk/123RF.com
Najlepszy termin szczepienia drzew owocowych
Szczepienie drzew owocowych powinno być przeprowadzane w czasie, gdy rośliny pozostają w stanie spoczynku, co zazwyczaj przypada na okres od stycznia do marca. Najlepsze efekty uzyskuje się w styczniu i lutym, jednak niektóre gatunki, takie jak jabłonie, mogą być szczepione także w marcu, zanim pąki zaczną się rozwijać. Wybór odpowiedniego momentu jest kluczowy, ponieważ zbyt wczesne szczepienie w czasie silnych mrozów może utrudnić zrastanie się tkanek, natomiast zbyt późne – gdy roślina już intensywnie pobiera wodę – zmniejsza szansę na skuteczne przyjęcie się zrazów. W dniu zabiegu zaleca się wybór suchej, bezwietrznej pogody, co minimalizuje ryzyko infekcji i przyspiesza gojenie ran po cięciach.
Przeczytaj również: Te drzewa owocowe będą rosły i owocowały latami. Sprawdź, jak uzyskać długowieczne drzewa w ogrodzie
Nie zaleca się wykonywania szczepienia w okresach długotrwałych opadów deszczu ani podczas wyjątkowo wilgotnych miesięcy, gdy istnieje wysokie ryzyko zakażenia miejsc cięcia patogenami grzybowymi. W przypadku szczepienia wiosennego najlepiej unikać dni z dużymi wahaniami temperatury – nagłe przymrozki mogą uszkodzić delikatne tkanki, a gwałtowne ocieplenie nadmiernie pobudzi roślinę do wzrostu. Wybór właściwego momentu zależy nie tylko od techniki, ale także od kondycji samego drzewa, dlatego zawsze warto dostosować harmonogram szczepienia do jego fazy rozwoju.
Miejsce szczepienia na drzewie trzeba odpowiednio zabezpieczyć, by nie traciło soków. Fot. Natalia Kokhanova/CanvaPro
Metody szczepienia drzew
Jedną z najczęściej stosowanych metod jest szczepienie przez stosowanie, które charakteryzuje się prostotą wykonania i wysoką skutecznością. Polega ono na wykonaniu ukośnych cięć na zrazie i podkładce w taki sposób, aby ich powierzchnie styku były jak największe. Jeśli średnice obu elementów są do siebie zbliżone, można uzyskać ścisłe połączenie, co przyspiesza zrastanie się tkanek i minimalizuje ryzyko odrzucenia. Zabieg przeprowadza się zwykle wczesną wiosną, zanim drzewo rozpocznie wegetację, co zwiększa szansę na prawidłowe przyjęcie się zrazu. Jest to metoda polecana zwłaszcza dla osób początkujących, gdyż nie wymaga skomplikowanych narzędzi ani specjalistycznych umiejętności.
Przeczytaj również: Po ilu latach od posadzenia drzewa i krzewy zaczynają owocować? Od czego to zależy?
W sytuacjach, gdy średnica zrazu i podkładki znacząco się różni, stosuje się szczepienie na klin. Technika ta polega na odpowiednim przycięciu zrazu w kształt trójkątnego klina oraz wykonaniu analogicznego nacięcia w podkładce, do którego zostanie on wpasowany. Dzięki temu zraniona powierzchnia jest mniejsza, co ogranicza ryzyko nadmiernej utraty soków i redukuje podatność na infekcje. Jest to szczególnie ważne w przypadku drzew pestkowych, które są bardziej wrażliwe na uszkodzenia kory. Najlepszym momentem na zastosowanie tej metody jest marzec, gdy drzewa są jeszcze w stanie spoczynku, choć niekiedy przeprowadza się ją także we wrześniu, aby uniknąć gwałtownego krążenia soków, które mogłoby utrudnić przyjęcie się zrazu.
Dla starszych drzew, które wymagają odnowienia lub poprawy owocowania, sprawdza się szczepienie za korę, w tym tzw. kożuchówka. Metoda ta polega na przycięciu podkładki i wykonaniu nacięcia w korze, pod którą wsuwany jest zraz. Dzięki temu można zaszczepić nawet grube konary bez konieczności ich całkowitego przycinania. Czasami stosuje się również wariant, w którym nacięcie kory ma kształt litery T, co ułatwia łatwe wsunięcie zrazu. Technika ta jest szczególnie skuteczna wiosną, gdy drzewa intensywnie transportują soki, co wspomaga proces zrastania się tkanek.
Do szczepienia wybiera się jednoroczne, dobrze wykształcone pędy o gładkiej, zdrowej korze. Fot. deviddo/123RF.com
Jak pobrać zrazy?
Zrazy to fragmenty pędów, które po zaszczepieniu na podkładce tworzą nowe pędy i liście, stając się częścią rozwijającego się drzewa. Najlepszy moment na ich pobranie przypada na okres zimowego spoczynku roślin, czyli od końca grudnia do połowy lutego. Do szczepienia wybiera się jednoroczne, dobrze wykształcone pędy o gładkiej, zdrowej korze i regularnym układzie pąków. Gałęzie z widocznymi oznakami chorób, pęknięciami lub zdeformowanymi pąkami nie nadają się do wykorzystania. Optymalna długość zrazów to 20–30 cm, a ich średnica powinna być zbliżona do grubości ołówka, co ułatwia prawidłowe łączenie z podkładką.
Po pobraniu zrazy muszą być odpowiednio przechowywane, aby zachowały żywotność do momentu szczepienia. Najlepszym miejscem do ich składowania jest chłodna i wilgotna przestrzeń, na przykład piwnica lub lodówka, gdzie temperatura utrzymuje się w granicach 1–4°C. Zrazy należy owijać lekko wilgotnym papierem lub tkaniną, co zapobiega ich wysychaniu, a następnie umieszczać w foliowym worku lub pojemniku, aby ograniczyć dostęp powietrza. Jeśli pobiera się większą liczbę zrazów, warto je posegregować według odmian i oznaczyć etykietami, co ułatwi późniejsze wykorzystanie. Przechowywane w odpowiednich warunkach mogą pozostać w dobrej kondycji nawet przez kilka miesięcy, jednak lepiej nie zwlekać z ich wykorzystaniem. Szybkie szczepienie zwiększa bowiem szansę na skuteczne przyjęcie się zrazu na podkładce.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Piękne byliny odporne na suszę. Zniosą palące słońce i długi okres bez wody
Pielęgnacja piwonii na przedwiośniu. Jak przygotować krzewy do bujnego kwitnienia?
Zmiana koloru hortensji na niebieski. Ten zabieg trzeba wykonać w zimie