Spis treści:
- Czarny bez – charakterystyka rośliny
- Odmiany czarnego bzu do twojego ogrodu
- Jak uprawiać czarny bez? Poradnik dla początkujących
- Czarny bez – właściwości kwiatów i owoców
Czarny bez – charakterystyka rośliny
Czarny bez (Sambucus nigra) to krzew lub małe drzewo osiągające wysokość od 3 do nawet 10 metrów. Pochodzi z Europy i zachodniej Azji, gdzie od wieków wykorzystywany jest zarówno w celach kulinarnych, jak i leczniczych. W Polsce możesz spotkać go w lasach i na obrzeżach pól, jednak coraz częściej pojawia się także w przydomowych ogrodach.
Czarny bez wyróżnia się kremowobiałymi kwiatami, zebranymi w charakterystyczne baldachogrona, które pojawiają się późną wiosną i wczesnym latem. Po przekwitnięciu zamieniają się w drobne, początkowo zielone, a później ciemnofioletowe, niemal czarne owoce. Liście są pierzaste, złożone z 5–7 listków o piłkowanych brzegach.
Roślina ma niewielkie wymagania glebowe i jest odporna na niekorzystne warunki atmosferyczne. Warto wiedzieć, że czarny bez ma tendencję do szybkiego rozrastania się, dlatego wymaga regularnego przycinania.
Przeczytaj również: Przygotuj, gdy jest w pełni kwitnienia. Przegonisz z ogrodu krety i nornice
Odmiany czarnego bzu do ogrodu
Czarny bez ma wiele odmian, zarówno ozdobnych, jak i użytkowych. Różnią się przede wszystkim kształtem i kolorem liści, pokrojem krzewu, barwą kwiatów oraz wielkością i plennością owoców:
- 'Black Beauty'
Odmiana ozdobna o ciemnopurpurowych liściach, które stanowią doskonałe tło dla różowych kwiatów. Dorasta do około 3 metrów wysokości i świetnie sprawdza się jako soliter.
- 'Black Lace'
Charakteryzuje się ażurowymi, głęboko powcinanymi liśćmi w intensywnie purpurowym kolorze. Jego kwiaty mają delikatny różowy odcień, a owoce są jadalne i nadają się do przetworów.
- 'Black Tower'
Karłowa odmiana czarnego bzu, polecana głównie do małych ogrodów. Rośnie pionowo i zajmuje niewiele miejsca. Mimo kompaktowych rozmiarów obficie kwitnie i owocuje.
Natomiast jeżeli zależy nam przede wszystkim na owocach, warto wybrać odmiany o dużych, soczystych jagodach, takie jak 'Haschberg' czy 'Sampo'. Charakteryzują się one wyższą zawartością substancji prozdrowotnych i lepszym smakiem.
Po przekwitnięciu kwiaty zamieniają się w drobne, początkowo zielone, a później czarne owoce. Fot. puhovoy/123RF.com
Jak uprawiać czarny bez? Poradnik dla początkujących
Uprawa czarnego bzu nie jest skomplikowana, ale wymaga przestrzegania kilku podstawowych zasad. Oto kompleksowy przewodnik, który pomoże ci cieszyć się zdrową i piękną rośliną.
- Sadzenie
Najlepiej przeprowadzić jesienią lub wczesną wiosną. Wybierz sadzonki z dobrze rozwiniętym systemem korzeniowym i zdrowym pokrojem. Dołki wykop na głębokość około 40 cm i szerokość 50 cm. Jeśli planujesz posadzić więcej krzewów, zachowaj odstępy 2–3 metrów, aby rośliny miały przestrzeń do rozwoju.
- Gleba
Podłoże powinno być żyzne, próchnicze i umiarkowanie wilgotne. Czarny bez preferuje gleby o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego (pH 6–7). Przed sadzeniem wzbogać ziemię kompostem lub dobrze rozłożonym obornikiem.
- Stanowisko
Najlepiej półcieniste lub słoneczne. Czarny bez toleruje różne warunki, ale najlepiej rośnie w miejscach osłoniętych od silnych wiatrów. W pełnym słońcu będzie obficiej kwitł i owocował, jednak w cieniu również sobie poradzi.
- Podlewanie
Jest szczególnie ważne w pierwszym roku po posadzeniu oraz podczas długotrwałych okresów suszy. Młode rośliny podlewaj regularnie, dbając o to, by gleba była stale wilgotna, ale nie podmokła. Dorosłe okazy są bardziej odporne na suszę.
- Nawożenie
Przeprowadzaj wiosną, stosując nawozy organiczne lub wieloskładnikowe dla krzewów owocowych. W kolejnych latach wystarczy nawożenie raz w roku, najlepiej po przekwitnięciu roślin.
- Przycinanie i pielęgnacja
Regularne przycinanie jest ważne dla utrzymania zdrowego i atrakcyjnego wyglądu czarnego bzu. Najlepszy termin na cięcie to koniec zimy lub wczesna wiosna, zanim rozpocznie się wegetacja. Usuń wszystkie martwe, uszkodzone lub krzyżujące się gałęzie. Co kilka lat przeprowadź silniejsze cięcie odmładzające, które stymuluje wzrost nowych pędów.
- Kwitnienie i owocowanie
Kwitnienie czarnego bzu przypada na maj i czerwiec. Białe lub różowe (w zależności od odmiany) kwiaty utrzymują się przez 2–3 tygodnie, wypełniając ogród słodkim, miodowym zapachem. Owoce dojrzewają od sierpnia do września.
Przeczytaj również: Czarny bez – pielęgnacja i uprawa. Kiedy zbierać owoce czarnego bzu?
- Rozmnażanie
Rozmnażanie możesz przeprowadzić przez sadzonki zdrewniałe, które pobiera się późną jesienią lub zimą. Sadzonki o długości około 20 cm umieść w wilgotnym podłożu, gdzie po kilku miesiącach powinny ukorzenić się i wypuścić nowe liście.
Kwiaty czarnego bzu przyciągają do ogrodu owady zapylające. Fot. seven75/CanvaPro
Czarny bez – właściwości kwiatów i owoców
Czarny bez to prawdziwa skarbnica substancji o działaniu prozdrowotnym. Zarówno kwiaty, jak i owoce znajdują szerokie zastosowanie w kuchni oraz domowej apteczce. Kwiaty czarnego bzu zawierają flawonoidy, olejki eteryczne i kwasy organiczne. Mają działanie napotne, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Możesz z nich przygotować syrop, który sprawdzi się przy przeziębieniach, lub napar łagodzący objawy alergii. Zbieraj je w słoneczny dzień, gdy są w pełni rozwinięte, ale jeszcze nie zaczynają brązowieć.
Owoce są jeszcze cenniejsze – zawierają witaminy A, B i C, antocyjany oraz minerały. Działają przeciwutleniająco, wzmacniają odporność i wspierają układ pokarmowy. Pamiętaj, że surowe owoce czarnego bzu mogą powodować dolegliwości żołądkowe, dlatego zawsze poddawaj je obróbce termicznej. Najlepiej sprawdzają się w sokach, dżemach i nalewkach.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Skuteczne domowe sposoby na mszyce. Pozbędziesz się szkodników, nie niszcząc roślin
Warstwowanie czy przerzucanie kompostu. Która technika jest lepsza?
Dlaczego piwonia nie kwitnie? Co można zrobić, by rozwinęła pąki?