Spis treści:
- Dziurawiec zwyczajny – krótka charakterystyka
- Dziurawiec zwyczajny – uprawa
- Właściwości dziurawca zwyczajnego
- Dziurawiec zwyczajny – zastosowanie i skutki uboczne
- Negatywny wpływ dziurawca zwyczajnego na zwierzęta
Dziurawiec zwyczajny – krótka charakterystyka
Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), znany także jako ruta polna czy ziele świętego Jana, to pospolicie spotykana w Polsce bylina. Jako roślina ruderalna porasta tereny Europy, Ameryki Północnej i Azji (poza częścią północną). Można znaleźć ją nawet w Australii! Bardzo lubi się z ciepłolubnymi lasami liściastymi, trawiastymi zaroślami, łąkami czy murawami.
Łacińska nazwa tej rośliny prawdopodobnie związana jest nie tylko z prześwitującym, charakterystycznie „dziurawym” wyglądem liści, ale także nawiązuje do mistycznej siły, w którą wierzyli starożytni grecy, wieszając jego gałązki nad posążkami bogów (hyper – „nad”, eikon – „ikona”). Potoczna, zwyczajowa nazwa w wielu krajach nawiązuje do ludowych wierzeń. W Polsce zwrócono uwagę na moment kwitnienia, przypadający na 24 czerwca (dzień świętego Jana) i sądzono, że liście tej rośliny pokłuł sam diabeł.
Dziurawiec nie osiąga monstrualnych rozmiarów, dlatego z powodzeniem można znaleźć dla niego miejsce w każdym ogrodzie. Maksymalnie dorasta do 100 cm wysokości, choć zwykle jego wysokość waha się od 30 do 80 cm. W kropkach, widocznych na jego eliptycznych i równowąskich liściach, znajduje się olejek eteryczny. Co ciekawe, dziurawiec zwyczajny może być nie tylko surowcem leczniczym, ale także ciekawą rośliną ozdobną. W czerwcu pojawiają się na nim bardzo charakterystyczne, pięciopłatkowe i żółte kwiaty z licznymi pręcikami, które przystrajają go aż do sierpnia. Zawierają one bardzo dużą ilość pyłku, przez co jest rośliną uwielbianą przez owady. W miejscu kwiatów pojawiają się następnie owoce, mające postać torebki wypełnionej czarnymi, kropkowanymi nasionami.
Kwiaty dziurawca są żółte, pięciopłatkowe, zebrane na szczytach pędów w nibybaldachy. Fot.123RF.com
Dziurawiec zwyczajny – uprawa
Roślina ta na szczęście nie ma dużych wymagań. Dobrze czuje się w ciepłych i dość dobrze nasłonecznionych stanowiskach, w których gleba (najlepiej z domieszką piasku) jest przepuszczalna, umiarkowanie wilgotna, lekko kwaśna oraz żyzna. Są to bardzo istotne warunki dla powodzenia uprawy, ponieważ dziurawiec zwyczajny źle znosi ziemię jałową i podmokłą. Bardzo ładnie prezentuje się w wielogatunkowych ogródkach ziołowych, łąkach kwiatowych i rabatach bylinowych.
-
Wysiew
Kiedy przeprowadzać wysiew? Najlepszym momentem będzie późna jesień (wrzesień, październik, a najpóźniej listopad). Nie jest to skomplikowana czynność i nie wymaga dodatkowych zabiegów, takich jak np. okrywanie. Nasiona dziurawca wystarczy jedynie płytko wysiać do gruntu, delikatnie dociskając do ziemi. W efekcie początkiem kwietnia powinny pojawić się młode siewki.
-
Podlewanie i nawożenie
Dziurawiec zwyczajny wymaga podlewania jedynie podczas okresów suszy. Rosnącą roślinę warto nawozić kompostem, zwłaszcza od wiosny do lata. Poza tym jedynym dodatkowym zabiegiem pielęgnacyjnym będzie odchwaszczanie.
Przeczytaj również: Przez dziesiątki lat ratowała ludzi od głodu. Komosa biała wraca do łask
Komosa biała znana jest ze swoich właściwości odżywczych ze względu na zawartość wielu cennych mikroelementów. Fot.123RF.com
-
Zimowanie i przycinanie
Uprawę tej byliny ułatwia fakt, że nie trzeba martwić się jej zimowanie. Na szczęście, w naszych warunkach klimatycznych, dziurawiec zwyczajny jest rośliną całkowicie mrozoodporną. Kiedy nadchodzi najchłodniejsza pora roku, część nadziemna po prostu obumiera i wystarczy ją jedynie okryć. Gdy nadejdzie wiosna, dziurawiec wypuści młode pędy z podziemnego kłącza. W tym czasie te najstarsze pędy można obciąć tuż nad ziemią.
-
Rozmnażanie nie tylko przez nasiona
Jeśli chcesz rozmnożyć swojego dziurawca zwyczajnego, możesz zrobić to nie tylko poprzez wysiew nasion. Dobrze w tym celu sprawdzi się również rozmnażanie wegetatywne, tj. podział kłącza wiosną lub podział kęp starszych roślin jesienią.
-
Choroby i szkodniki
Jak każda roślina, także i dziurawiec zwyczajny może zostać zaatakowany przez różne choroby i szkodniki. Największym niebezpieczeństwem są dla niego mszyce, których spadź zanieczyszcza owoce i pędy. Czasami dopaść mogą go również mączniaki, których obecność łatwo można poznać po białawym, mączystym nalocie na pąkach, łodygach oraz liściach. Z kolei, jeśli zauważysz szary i pylący się nalot na pędach i liściach, przyczyną choroby będzie z pewnością szara pleśń.
Dziurawiec zwyczajny jest potocznie określany jako "świętojańskie ziele". Fot.123RF.com
Właściwości dziurawca zwyczajnego
Przeznaczając choćby malutki skrawek ogrodu na uprawę dziurawca, z pewnością nie pożałujesz. Właściwości lecznicze tego ziela (tj. suszonych kwiatostanów) znane są już od setek lat. Jego prozdrowotne walory opisywali nawet starożytni uczeni, tacy jak Galen, Hipokrates czy Pliniusz. Stosowano go głównie w przypadku schorzeń neurologicznych i psychicznych, chorób dróg oddechowych, dróg moczowych, w hemoroidach i w zaburzeniach trawienia. Jak się okazuje, nie bez powodu.
Ziele dziurawca zawiera m.in.:
- hiperycynę, pseudohiperycynę,
- flawonoidy (rutyna, kwercetyna),
- garbniki o właściwościach bakteriobójczych,
- hiperozyd,
- olejek eteryczny,
- witaminy A i C.
Substancje te wspomagają działanie przeciwzapalne, ściągające, przeciwskurczowe, przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne. Dzięki ich właściwościom dziurawiec wspiera również działanie przeciwdepresyjne, żółciopędne oraz lekko przeciwbólowe. Dzięki temu stosuje się go aktualnie (zwłaszcza w homeopatii) przy depresjach, nerwicach, nerwobólach, dolegliwościach żołądkowych czy w bólach stawów. Dobrze sprawdza się także w łagodzeniu bólów miesiączkowych, zmniejszaniu bezsenności i kojeniu podrażnień skóry. Jeśli chcesz wykorzystać w celach leczniczych rosnący w ogrodzie dziurawiec, możesz przyrządzić z niego napar, odwar lub nalewkę.
Ziele dziurawca pozytywnie wpływa m.in. na przemęczenie, bóle głowy, reumatyzm czy bezsenność. Fot.123RF.com
Przeczytaj również: Olej z dziurawca
Dziurawiec zwyczajny – zastosowanie i skutki uboczne
Pomimo wielu dobroczynnych właściwości, ziele dziurawca zwyczajnego lub preparaty go zawierające nie są środkiem uniwersalnym. Powinny być stosowane z rozsądkiem i ostrożnością. Skutkami ubocznymi stosowania ziela dziurawca mogą być zwłaszcza reakcje fototoksyczne, wywołane obecnością hiperycyny. Jest to szczególnie ważne dla osób z jasną karnacją, zmianami chorobowymi na skórze oraz skórą wrażliwą na światło.
Ważne jest też, że może dojść do interakcji z lekami, które będą niestety groźne w skutkach. Przykładowo, dziurawiec:
- może osłabiać skuteczność hormonalnych środków antykoncepcyjnych, a zwiększać przeciwzakrzepowe działanie takich leków, jak np. warfaryna,
- stosowany razem z lekami przeciwdepresyjnymi, może spowodować wystąpienie bardzo niebezpiecznego (a nawet śmiertelnego) dla organizmu zespołu serotoninowego,
- ze skutkiem zagrażającym życiu mogą spotkać się także osoby po przeszczepie narządów, przyjmujące cyklosporynę. Dlaczego? Dziurawiec zwyczajny, wchodząc w interakcję z tym lekiem immunosupresyjnym, może doprowadzić do odrzucenia przeszczepu.
Negatywny wpływ dziurawca zwyczajnego na zwierzęta
Niekorzystny wpływ dziurawca widoczny jest nie tylko u ludzi, ale także u zwierząt. Kwiaty dziurawca zwyczajnego zawierają czerwony barwnik (hiperycynę), co wpływa na barwę mleka. Gdy krowy karmione są sianem zawierającym dużą ilość dziurawca, mleko traci swój ładny, biały kolor.
Z kolei pasza z dodatkiem tej rośliny może wywołać stany zapalne skóry i uczulenie na światło, zwłaszcza u osobników o jasnej skórze. Jak widać, z dziurawcem zwyczajnym naprawdę należy uważać.
Przeczytaj również: Popularna roślina o cennych właściwościach leczniczych. Wrotycz skutecznie odstrasza również kleszcze i komary
Niektóre z odmian wrotyczu były i nadal są wykorzystywane jako cenny składnik nalewek. Fot.123RF.com
Malwa z babcinego ogrodu. Kwiaty pomogą na ból gardła i brzucha na INTERIA.TV.