Spis treści:
Najczęstsze choroby śliwy
Śliwy to jedne z najpopularniejszych drzew owocowych w polskich sadach, cenione za smaczne owoce i stosunkowo łatwą uprawę. Jednak ich zdrowie jest często zagrożone przez choroby wirusowe, grzybowe i bakteryjne, które mogą znacząco obniżyć plony, a nawet doprowadzić do obumarcia drzew. Wczesne rozpoznanie objawów, odpowiednia profilaktyka i szybkie działanie pomogą nam ochronić sad przed stratami. Do najczęstszych chorób śliwy zaliczamy:
1. Szarkę (ospowatość śliw)
Szarka, znana także jako ospowatość śliw, to groźna choroba wirusowa wywoływana przez wirus Plum pox. Szczególnie dotyka śliwy węgierkowe, stanowiąc poważne wyzwanie dla sadowników. Wirus rozprzestrzenia się głównie za sprawą mszyc, które przenoszą go z chorego drzewa na zdrowe, oraz podczas szczepienia zainfekowanym materiałem roślinnym. Objawy szarki są wyraźne: na liściach pojawiają się żółte pierścienie, smugi lub mozaikowate przebarwienia, które z czasem bledną, nadając liściom jasnozielony odcień. Owoce pokrywają się fioletowymi, wklęsłymi plamami, ich miąższ staje się gąbczasty, czerwonawy i traci smak, a większość z nich opada przedwcześnie, zanim osiągnie dojrzałość.
Nie istnieje skuteczna metoda leczenia szarki, dlatego konieczna jest szybka reakcja. Zainfekowane drzewa należy niezwłocznie usunąć wraz z korzeniami i spalić, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa. W profilaktyce warto inwestować w sadzonki z certyfikowanych szkółek oraz wybierać odmiany odporne, takie jak 'Jojo', 'Jofela' czy 'HoneySweet', które wykazują wysoką odporność na wirusa. Z kolei 'Stanley' oferuje jedynie tolerancję na szarkę, co oznacza, że może wymagać dodatkowej ochrony. Odmiany 'Opal' i 'Shiro' są na nią mniej podatne, ale nie w pełni chronione. Skuteczną metodą jest także zwalczanie mszyc za pomocą dedykowanych preparatów chemicznych lub naturalnych wywarów z czosnku lub pokrzywy, które ograniczają populację tych szkodników.
2. Brunatną zgniliznę drzew pestkowych (moniliozę)
Brunatna zgnilizna, wywoływana przez grzyb Monilinia fructicola, to plaga, która szczególnie aktywnie rozwija się w wilgotnych i ciepłych warunkach, typowych dla letnich miesięcy. Choroba najpierw atakuje kwiaty i młode pędy, które brązowieją, więdną i obumierają, często wyglądając jakby były spalone. Następnie grzyb przenosi się na owoce, które gniją, pokrywając się szarym, brodawkowatym nalotem. Charakterystyczne są tzw. „mumie” – zaschnięte, zgniłe owoce, które pozostają na drzewie lub opadają, stanowiąc źródło zarodników dla kolejnych infekcji w następnym sezonie.
Przeczytaj również: Po ostatnich zbiorach dobrze podsyp śliwę. Za rok gałęzie będą uginać się od owoców
Zapobieganie moniliozie wymaga systematyczności i dbałości o higienę sadu. Porażone pędy, kwiaty i owoce, najlepiej spalić, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się grzyba. W przypadku silnego porażenia warto sięgnąć po fungicydy, czyli preparaty zawierające cyprodynil, fludioxonil, difenokonazol lub azoksystrobinę, stosowane w okresie kwitnienia lub zaraz po pojawieniu się pierwszych objawów. Wybór mniej podatnych odmian, takich jak 'Renkloda Ulena', oraz unikanie wilgotnych, zacienionych stanowisk dodatkowo wzmacniają ochronę sadu.
3. Torbiel śliwy
Torbiel śliwy sprawia, że zainfekowane drzewa produkują wydłużone, zniekształcone owoce pokryte szarym nalotem, z łykowatym, niesmacznym miąższem, który nie zawiera pestki. Wilgotna pogoda w okresie wiosennym sprzyja rozwojowi grzyba, a pozostawione pod drzewem porażone owoce stają się źródłem zarodników, które infekują śliwy w trakcie kolejnych sezonów wegetacyjnych.
Porażone owoce należy niezwłocznie usuwać i niszczyć, najlepiej przez spalenie, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się grzyba. Skuteczne są opryski preparatami miedziowymi, stosowanymi przed kwitnieniem lub w fazie nabrzmiewania pąków. Alternatywnie można użyć fungicydów zawierających dodynę, które są szczególnie efektywne na wczesnym etapie rozwoju pąków. Odmiany takie jak 'Węgierka Dąbrowicka' czy 'Renkloda Ulena' wykazują mniejszą podatność na torbiel, dlatego mogą być dobrym wyborem do sadów w regionach o wysokiej wilgotności.
Śliwy są często zagrożone przez choroby wirusowe, grzybowe i bakteryjne, które mogą znacząco obniżyć plony, a nawet doprowadzić do obumarcia drzew. Fot. Iryna Boiko/CanvaPro
4. Srebrzystość liści
Srebrzystość liści, którą wywołuje grzyb Chondrostereum purpureum, atakuje zarówno korę, jak i liście śliwy, prowadząc do osłabienia drzewa. Charakterystycznym objawem jest srebrzysty połysk liści, wynikający z oddzielania się naskórka od tkanki liścia. Kora na pniu i gałęziach brunatnieje, odchodzi od drewna, a drzewo stopniowo traci wigor, co może prowadzić do jego obumarcia. Choroba rozwija się szczególnie intensywnie po uszkodzeniach mrozowych lub ranach po cięciu, które stanowią wejście dla zarodników grzyba.
Leczenie srebrzystości jest niezwykle trudne, a w większości przypadków jedynym rozwiązaniem jest wycięcie i spalenie chorego drzewa, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się grzyba na sąsiednie rośliny. Profilaktyka obejmuje ostrożne cięcie pędów i zabezpieczanie ran maścią ogrodniczą. Fungicydy układowe mają ograniczoną skuteczność, dlatego powinniśmy unikać uszkodzeń mechanicznych i obserwować drzewa przez cały sezon wegetacyjny. Warto pamiętać, że srebrzysty odcień liści może być także objawem stresu środowiskowego, np. przymrozków, dlatego należy przeprowadzić dokładną diagnozę przed podjęciem drastycznych działań.
5. Dziurkowatość liści drzew pestkowych
Dziurkowatość liści jest szczególnie groźna dla śliw japońskich i węgierkowatych. Objawia się drobnymi, brunatnymi plamami z czerwonym obramowaniem na liściach, które z czasem zasychają i wykruszają się, pozostawiając charakterystyczne dziurki. W efekcie drzewo traci liście, co osłabia jego kondycję i negatywnie wpływa na plonowanie. Choroba rozwija się najintensywniej w wilgotnych warunkach, szczególnie wiosną i wczesnym latem.
Profilaktyka opiera się na stosowaniu oprysków miedziowych na początku wegetacji oraz po opadnięciu liści. W przypadku silnego porażenia konieczne jest usuwanie i niszczenie porażonych pędów oraz liści, aby zmniejszyć źródło infekcji. Regularne opryski miedziowe w trakcie sezonu wegetacyjnego mogą dodatkowo wspomóc ochronę.
Przeczytaj również: Zabezpiecz śliwy i grusze przed osami. Prosty sposób, by omijały owoce z daleka
Jak chronić śliwę przed chorobami?
Podstawą ochrony śliw przed chorobami grzybowymi jest regularna profilaktyka. W tym celu powinniśmy stosować opryski preparatami na bazie acetamiprydu. Zabiegi należy wykonywać wiosną, w fazie zielonego pąka, oraz jesienią, po opadnięciu liści. Alternatywą dla chemii są naturalne wywary, np. z czosnku, cebuli, skrzypu polnego lub krwawnika, które wzmacniają odporność drzew i działają odstraszająco na patogeny.
Regularne prześwietlanie korony drzew poprawia cyrkulację powietrza, zmniejszając wilgotność sprzyjającą chorobom. Usuwanie opadłych liści i porażonych owoców, najlepiej przez spalenie, zapobiega rozprzestrzenianiu się zarodników. Wybór odpornych odmian, takich jak 'Renkloda Ulena' czy 'Węgierka Dąbrowicka', dodatkowo wzmacnia ochronę sadu.
Mszyce, przędziorki, owocówki czy miseczniki, mogą powodować poważne straty w sadzie, osłabiając drzewa i niszcząc plony. Można jednak skutecznie z nimi walczyć:
- mszyce śliwowo-kocankowe i trzcinowe: owady przenoszące wirus szarki żerują na spodniej stronie liści, powodując ich zwijanie i deformację. Wiosenny oprysk preparatem z acetamiprydem skutecznie ogranicza ich populację. Wywar z czosnku z dodatkiem oleju rzepakowego, działa odstraszająco i wspiera ochronę ekologiczną. Wycinanie trzciny w pobliżu sadu zmniejsza ryzyko migracji mszyc, które często zimują na tych roślinach;
- przędziorek owocowiec: to mikroskopijny roztocz, który wysysa soki z liści, powodując ich brązowienie, żółknięcie i przedwczesne opadanie. W tym przypadku również warto zastosować oprysk acetamiprydem w fazie zielonego pąka lub latem, po zauważeniu pierwszych osobników. Naturalnym sprzymierzeńcem jest dobroczynek gruszkowy, drapieżny roztocz, który ogranicza populację przędziorków. Regularne obserwacje liści pomagają wcześnie wykryć problem;
- owocówka śliwkóweczka: ten motyl składa jaja w zawiązkach owoców, a larwy drążą w nich korytarze, powodując przedwczesne opadanie śliwek. Pułapki feromonowe, rozwieszane w drugiej połowie maja, pozwalają monitorować wylot motyli i ustalić optymalny termin oprysku preparatami. Wczesne usuwanie opadłych owoców ogranicza rozwój larw owocówki śliwkóweczki w kolejnym sezonie;
- misecznik śliwowy: charakterystyczne brunatne tarczki na pędach i korze skrywają larwy, które wysysają soki, osłabiając drzewo i hamując jego wzrost. Opryski olejowe wczesną wiosną, przed rozpoczęciem wegetacji, skutecznie niszczą larwy. W przypadku silnego porażenia warto sięgnąć po insektycydy na bazie acetamiprydu lub pyretryny;
- pordzewiacz śliwowy: powoduje rdzawe przebarwienia na liściach i pędach, osłabiając fotosyntezę i plonowanie. Opryski preparatami ze spirodiklofenem lub fenpiroksymatem w fazie zielonego pąka lub po kwitnieniu pomogą szybko go zwłóczyć. Środki stosowane przeciwko przędziorkom często działają także na pordzewiacza.
Zagrożeniem dla śliw jest również owocnica żółtoroga. To błonkówka uszkadzająca zawiązki owoców, która powoduje ich opadanie i prowadzi do znacznych strat w plonach. Oprysk acetamiprydem zaraz po opadnięciu płatków kwiatowych ogranicza jej aktywność. Pułapki feromonowe pomagają monitorować liczebność owadów. A rozkładanie mat agrowłókninowych pod drzewami zapobiega zimowaniu larw w glebie, tym samym zmniejszając ryzyko ich rozwoju w kolejnym sezonie.
Usuwanie nadmiaru zawiązków pozwala uzyskać większe, zdrowsze śliwki i wspiera ogólną kondycję drzewa. Fot. Anna Luisa Dias/CanvaPro
Zdrowe owoce śliwy – jak to zrobić?
Śliwy najlepiej rozwijają się w żyznej, przepuszczalnej glebie o lekko podwyższonej wilgotności, najlepiej wapiennej, która zapewnia odpowiednią ilość składników odżywczych. Unikaj gleb piaszczystych, ponieważ szybko tracą wilgoć i składniki mineralne. Regularne nawożenie azotem, potasem i fosforem wspiera rozwój liści, pędów i owoców, wzmacniając kondycję drzewa. W suche lata nie zapominaj o podlewaniu – umiarkowanym, ale systematycznym, aby korzenie miały stały dostęp do wody.
Formowanie korony przez odpowiednie cięcie, przeprowadzamy po zbiorach w przypadku odmian późnych lub wczesną wiosną w przypadku odmian wczesnych. Takie zabieg poprawia cyrkulację powietrza i dostęp światła, zmniejszając ryzyko chorób grzybowych, takich jak brunatna zgnilizna czy dziurkowatość liści.
Regularne prześwietlanie korony, czyli usuwanie zbędnych pędów, poprawia strukturę drzewa, ale także ogranicza wilgotność w koronie, zmniejszając ryzyko rozwoju grzybów. Przerzedzanie zawiązków owocowych to kolejny ważny zabieg – zbyt duża liczba owoców na gałęzi prowadzi do ich drobnienia i większej podatności na choroby. Usuwanie nadmiaru zawiązków pozwala uzyskać większe, zdrowsze śliwki i wspiera ogólną kondycję drzewa.
Źródła: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Jak zrobić pułapkę na osy? W ten sposób ochronisz owoce